Proud op je hakselhout
Context
Het duurzaam beheer van houtkanten en het inwerken van bedrijfseigen houtsnippers door landbouwers blijft een nog relatief weinig toegepaste praktijk. Dit ondanks dat er in Vlaanderen al veel onderzoek is gebeurd naar de positieve effecten op koolstofopslag in de bodem. Proud op je hakselhout wil deze kloof overbruggen door de belangrijkste knelpunten in kaart te brengen en duurzame oplossingen te ontwikkelen die landbouwers ondersteunen bij de implementatie ervan.
Binnen deze context richt het project zich op het bevorderen van landbouw en natuur. Enerzijds wil dit project tegemoetkomen aan de landbouwkundige behoefte om aan bodemverbetering te doen. Het inwerken van bedrijfseigen houtsnippers in de bodem heeft als doel de bodemkwaliteit te bevorderen en zo de landbouw robuuster te maken tegen klimaatextremen. Anderzijds speelt dit project in op de natuurlijke behoefte. Houtkanten zijn essentieel voor het behoud van de biodiversiteit in Vlaanderen en de veerkracht van het landschap. Het verhogen van de bodemorganische koolstof verhoogt ook het bodemleven, een fundamenteel onderdeel van het ecosysteem onder onze voeten.
Doel
Strategisch: Dit project wil de rendabiliteit van het inwerken van bedrijfseigen houtsnippers op lange termijn evalueren. Er wordt naar een win-win gezocht waarbij het beheer van houtkanten gestimuleerd wordt door de valorisatie van het beheermateriaal.
Tactisch: Deelnemende landbouwers worden gestimuleerd ‘pionier’ te worden en ook na de projecttijd de praktijken zelfstandig verder te zetten. Hun bevindingen zullen ook verspreid worden via verschillende kanalen (brochure, vakpers, vakbladen, …).
Operationeel: Landbouwers worden begeleid bij de implementatie van duurzaam houtkantenbeheer en het inwerken van houtsnippers, met zowel praktische als administratieve ondersteuning. Hierbij worden de knelpunten in kaart gebracht en worden er oplossingen gezocht om deze knelpunten op te heffen. De opgedane kennis en ervaringen worden gedocumenteerd en verspreid naar de brede landbouwsector.
Aanpak
Er worden verschillende projectfasen voorzien:
- Fase 1: Overleg en organisatie
Bij de opstart zullen vier landbouwers instappen in het project, met een verschillende omvang van landbouwbedrijf, en verschillende lengtes van houtkanten. Tijdens deze fase zullen de landbouwers ondersteund worden op zowel praktisch vlak (bij vragen, bedenkingen, mededelingen, etc.), als administratief (aanvragen beheerovereenkomsten, eco-regelingen, vergoeding koolstofopslag, etc.), en om aan het benodigde materiaal te geraken waarover ze zelf niet beschikken. Dit laatste zal vooral gebeuren voor de snoei- en snipperbewerking.
- Fase 2: Houtkantenbeheer
Deze fase houdt het beheren van de houtkanten in (tussen november – maart), het versnipperen van het hakselhout (net na het beheer), de houtsnippers opslaan en ten slotte het oppervlakkig inwerken van de houtsnippers (na de oogst, dus van eind juni tot begin november, afhankelijk van de teelt en de weersomstandigheden) gevolgd door het inzaaien van een groenbedekker.
- Fase 3: Verwerking resultaten en rapportering
In deze fase worden de resultaten verwerkt en samengebracht en worden bevindingen samengevat in een inhoudelijk rapport. Meer specifiek zullen:
- Houtsnipperstalen, bodemstalen en stalen waarmee het bodemleven wordt in kaart gebracht worden geanalyseerd en geïnterpreteerd.
- Kosten en baten die landbouwers ervaren bij houtkantenbeheer worden opgesomd en tegen elkaar afgewogen. Ook niet-kwantificeerbare kosten en baten kunnen besproken worden. Hierbij wordt ook het wettelijk bekeken en de verschillende vergoedingen die voor houtkanten van toepassing zijn.
Alle bevindingen worden gebundeld in een inhoudelijk verslag dat op het einde van de projectperiode wordt opgemaakt. Dit verslag zal ook worden overgemaakt aan de financiers van het project.
- Fase 4: Communicatie en verspreiding resultaten
Dit project beoogt de knelpunten te identificeren die landbouwers momenteel ondervinden bij een duurzaam houtkantenbeheer. Het project hanteert een holistische benadering - van de aanleg en het onderhoud tot de praktische en economische aspecten van houtkantenbeheer. Het is daarom uitermate waardevol om deze volledige aanpak en de daarbij opgedane inzichten en ervaringen te delen met andere landbouwers, zodat ook zij kunnen profiteren van een meer geïntegreerde en duurzame manier van werken. Resultaten en bevindingen worden verspreid op verschillende manieren: brochures, artikels in vakbladen, posts op sociale media, projectpagina’s op de website van RLD, BDB en NPBW, filmpjes, etc.
Projectpartners: Regionaal Landschap Dijleland (hoofduitvoerder), Bodemkundige Dienst van België, Nationaal Park Brabantse Wouden
Financiering: Departement Omgeving in samenwerking met Departement Landbouw en Visserij, Vlaamse Landmaatschappij en Agentschap Natuur en Bos. Het project wordt (mede)gefinancierd door de Vlaamse Overheid.
Projectperiode: 01/11/2025 - 31/10/2027