GOM - Geïntegreerd Onkruidmanagement in de fruitteelt
Van zwartstrook naar verantwoord groene strook
Het onkruidbeheer op de boomstrook van gangbaar pitfruit gebeurt tot op heden voornamelijk op chemische wijze. Het beperkt herbicidenpakket, het gestaag wegvallen van herbiciden door strengere EU-wetgeving en de gestage toename aan herbicideresistente biotypes beperken steeds vaker de effectiviteit en milieutechnische duurzaamheid van de gangbare chemische strategieën. Deze beperkingen maken duidelijk dat een geïntegreerde aanpak van het onkruid op de boomstrook zich opdringt, zeker binnen het EU-beleid dat aanstuurt op duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en de verplichte implementatie van geïntegreerde gewasbescherming.
Context
Met chemische onkruidbestrijding wordt de zwarte strook onder de fruitbomen relatief goedkoop, vrijwel volledig en seizoenslang onkruidvrij gehouden. Dit gebeurt met 2-4 bespuitingen per jaar gebruikmakend van bodem-, contact- en systemische herbiciden. Dat type bestrijding staat sterk onder druk in de fruitteelt.
De laatste jaren werden de erkenningen ingetrokken van enkele veelgebruikte herbiciden of actieve stoffen zoals amitrol, linuron, glufosinaat, diquat gekend als ‘Reglone’ en de combinatie glyfosaat + flazasulfuron in Chikara Duo. Ook de erkenning van glyfosaat (o.a. Roundup) is bij regelmaat onzeker. Dat dwingt gangbare pitfruittelers om op zeer korte termijn hun strategie van onkruidbestrijding drastisch aan te passen.
Een gedeeltelijke verschuiving van chemische naar alternatieve onkruidbestrijding lijkt onvermijdelijk. Daarbij wordt gedacht aan mechanische technieken (schoffelen, maaien, ...), thermische/fysische technieken (hete lucht/heet water, branden, elektrocutie, ...) of biologische technieken (bodembedekkers). Door de tragere werksnelheid van de technieken en hun relatief kortdurend effect op onkruidonderdrukking, wordt een volledig kale zwarte strook gedurende het hele jaar, zoals we gewoon waren, een moeilijk realiseerbaar uitgangspunt. Het toelaten van een tolereerbare hoeveelheid onkruid tijdens minder kritische periodes van het jaar wordt een noodzaak.
De projectaanvragers zijn ervan overtuigd dat zeker op middellange termijn de geïntegreerde aanpak van chemisch middelen in combinatie met alternatieve onkruidbestrijding de norm bij de gangbare pitfruitbedrijven zal worden. De nood aan werkbare richtlijnen om die nieuwe aanpak van onkruidbestrijding in de praktijk te brengen, zal naar verwachting nog tijdens het project zeer acuut worden.
Doel
De hoofddoelstelling van dit project is het creëren van een werkbaar en duurzaam kader voor Geïntegreerd Onkruid Management (GOM) in de fruitteelt. Deze werkwijze steunt op het regelmatig evalueren van de noodzaak van onkruidbestrijding en het verstandig combineren van chemische en/of niet-chemische onkruidbestrijdingsmethoden. Een dergelijk GOM moet een economisch, technisch, ecologisch en sociaal duurzame aanpak van onkruid in de fruitteelt toelaten. De impact op vruchtopbrengst- en kwaliteit, boomontwikkeling en neveneffecten op bodem, microklimaat, ziekten en plagen is cruciaal.
Het project richt zich in eerste instantie op de geïntegreerde pitfruitteeltbedrijven maar ook andere fruitteeltondernemingen zoals bedrijven met kersenteelt kunnen hiervan gebruik maken. Andere ondernemingen waarop het project zich richt zijn de toeleveranciers en machinebouwers/-verdelers en bedrijven uit de fytofarmaceutische of agrochemische industrie actief in onkruidbestrijding.
Aanpak
Concreet zal het kader voor GOM gecreëerd worden door onderzoek naar de 3 pijlers van die nieuwe aanpak:
- Het bepalen van de kritieke onkruidvrije periode, ofwel de periode waarin geen/weinig onkruid mag voorkomen onder de bomen, omdat er anders economische schade (opbrengst en kwaliteit) ontstaat. Deze kritieke onkruidvrije periode is internationaal nooit consistent onderzocht in pitfruit, zeker niet in omstandigheden relevant voor de Vlaamse fruitteelt.
- Het ontwikkelen van duurzame, geïntegreerde onkruidbeheersingsstrategieën, gebruik makend van chemische en/of niet-chemische onkruidbestrijdingsmethoden. Met het oog op complementariteit of synergie worden onkruidbestrijdingsmethoden met verschillende werkingswijzen verstandig gecombineerd. De meerjarige aanpak in dit project maakt die duurzaamheidsevaluatie mogelijk.
- De evaluatie van neveneffecten van onkruidbeheersingsmethodes en -strategieën op specifieke biotische (nuttige en schadelijke fauna, schimmelziektes) en abiotische factoren (nachtvorst, zonnebrand) in de fruitteelt: onvoldoende gekende effecten met een grote impact op duurzaamheid.
Projectpartners: PCFruit-TWO-Plant Onderzoek & Management, TWO-Fytopathologie; TWO-Zoölogie, Universiteit Gent-Labo Herbologie, Labo Plant Ecologie, Bodemkundige Dienst van België vzw
Financiering: VLAIO en sectorfinanciering
VLAIO Landbouw (LA) project: HBC.2020.3190
Projectduur: 1 maart 2022 – 28 februari 2026