C-GRAS: Slim graslandmanagement voor meer koolstof-fixatie
Context
De reductie van de uitstoot van broeikasgassen in de primaire sector is een prioritair beleidsthema voor Vlaanderen en Europa. Via opslag van koolstof in de bodem kunnen emissies wereldwijd worden verlaagd, terwijl de bodemkwaliteit erop vooruitgaat voor landbouwers. Graslanden hebben hier een enorm potentieel, omdat ze wereldwijd 40% (en in Vlaanderen 20%) van het landoppervlak uitmaken en meer dan 100 ton koolstof per hectare opslaan in de bodem. Helaas neemt niet elk grasland evenveel koolstof op. Afhankelijk van de omgevingscontext en het beheer kunnen graslanden veel of weinig koolstof opslaan, of zelfs koolstof gaan uitstoten. Verschillende beheertechnieken kunnen de opslag van koolstof in graslanden verhogen, maar deze zijn nog onvoldoende getest in Vlaanderen om tot goede adviezen voor landbouwers te komen. Ook over de interacties tussen koolstofopslag en stikstofretentie in graslanden is onvoldoende geweten. Daarnaast is het voor de landbouwer belangrijk dat maatregelen ook een goede opbrengst garanderen en voldoende flexibel zijn.
Doel
Met C-GRAS willen we de klimaat-slimme teelt van kwalitatief meerjarig grasland in Vlaanderen mogelijk maken, door het creëren van een gezonde bodem waar C-opslag optimaal bevorderd wordt en waarbij N-verliezen worden beperkt. We doen dat via het aanpakken van resterende kennishiaten en het op maat aanbieden van de nieuwe kennis in een uitgebreid valorisatietraject. Na afloop van het project worden de ontwikkelde tools ingebouwd in de adviesdiensten van de Bodemkundige Dienst van België en Hooibeekhoeve/LCV en gedeeld met Vlaamse en Europese initiatieven ter bevordering van klimaat-slimme maatregelen in de landbouw.
Aanpak
De meest veelbelovende technieken voor koolstofopslag in graslanden worden geselecteerd en getest op verschillende schaalniveaus (labo, proefvelden en bedrijf). Dat gaat van vrij eenvoudig toe te passen technieken - zoals de keuze van het gras(kruiden)mengsel, aangepaste bemesting of biostimulanten- tot verregaande technieken zoals rotationele begrazing met “virtual fencing”. Verder wordt ook de impact van het vernieuwen van een grasland op de koolstofvoorraad in de bodem bekeken. Daarbij kijken we zowel naar intensief productiegrasland, als naar graslanden die door landbouwers kunnen worden beheerd, bijvoorbeeld in het kader van de Vlaamse Blue Deal.
Concreet worden deze activiteiten onderverdeeld in 4 werkpakketten:
- Literatuurstudie: We synthetiseren we de huidige state-of-the-art in de internationale literatuur en groeperen de gegevens relevant voor deze toepassing uit lopende projecten van het consortium, maar ook uit bestaande internationale databanken en netwerken
- Opvullen van kritieke kennishiaten o.b.v. wetenschappelijke experimenten via een aanpak op drie niveaus: in laboratoriumexperimenten voeren we een eerste screening uit van mogelijke materialen en maatregelen. De meest veelbelovende behandelingen uit deze tests en hun interacties worden vervolgens getest in veldomstandigheden. Tenslotte voeren we (begrazings)proeven uit op praktijkvelden van deelnemende pionier- en demobedrijven en toetsen we de kennis bekomen in de experimenten aan praktijkomstandigheden.
- Ontwikkelen van nieuwe gebruikerstools voor graslanden: de verzamelde kennis en data worden vertaald in gebruiksklare tools die rechtstreeks kunnen ingezet worden in de bedrijfspraktijk maar ook kunnen gebruikt worden door spelers uit de agro-voedingsketen en het beleid om de effecten van maatregelen door te rekenen en hun efficiëntie te beoordelen. Naast een C-module (CSLIM-GRAS) en een eenvoudige N-balansmodule wordt ook een Toolbox Bodemgezondheid ontwikkeld.
- Valorisatie en kennisverspreiding bij landbouwers en andere spelers in de agro-voedingsketen via informatiepakketten, demonstraties, advies en monitoring, webapplicaties, informatiebrochures en telersgidsen. De nieuwe kennis wordt afgetoetst met de gebruikersgroep en met een netwerk van 20 pioniers- en demonstratiebedrijven waar geïnteresseerde bedrijven de resultaten kunnen bekijken en ervaringen kunnen uitwisselen via demo-momenten en studiedagen.
Projectpartners: Het project is een samenwerking tussen de onderzoeksgroepen Bodem en Dier van de KU Leuven, de Bodemkundige Dienst van België, de Hooibeekhoeve en ILVO. Samen hebben deze partijen expertise in het communiceren van wetenschappelijk onderzoek naar landbouwers (zoals o.a. via het koolstofmodel CSLIM) en in de studie van bodemkoolstof en -stikstofcycli. Bovendien maakten ze ook de eerste protocollen voor dynamisch virtueel grazen in Vlaanderen, in verschillende soorten grasland. Tevens hebben ze ervaring met diverse proeven rond grasklaver- en graskruidenmengsels, gebruik van organische meststoffen en aangepaste bemesting door het gebruik van vlinderbloemigen in mengsels.
Financiering: VLAIO
Projectperiode: 1/9/2025 - 31/8/2029