Een blik op bodems in tuinen en openbaar groen herbekijken - Q&A

De streefzone voor organische stof in de bodem is zeer sterk afhankelijk van de bodemtextuur en van het bodemgebruik. Zo zal die voor zand- en kleibodems hoger liggen dan voor leembodems bij eenzelfde bodemgebruik. Bij gebruik van de bodem als moestuin bijvoorbeeld is de streefzone lager dan voor een bestaand gazon en dit voor dezelfde bodemtextuur. Het bodemgebruik bepaald tevens de staalnamediepte waarop de streefzone is vastgelegd (zie hieronder).

Voor een bestaand gazon wordt het bodemstaal genomen vanaf het bodemoppervlak tot 6 cm diepte. Hiervoor bestaan speciale graslandboren. Voor alle andere situaties gebeurt de staalname vanaf het bodemoppervlak tot een diepte van 23 cm met een grondboor van het type gutsboor, waarmee het staal tot op de juiste diepte kan genomen worden. Bij gebrek aan een boor kan ook een schopje of spade gebruikt worden, maar de juiste staalnamediepte en het aantal deelstalen (zie verder) moeten altijd gerespecteerd worden zodat een representatieve staalname wordt gegarandeerd.

De zuurtegraad van de bodem speelt een belangrijke rol bij de beschikbaarheid van fosfor. Bij een te hoge pH wordt fosfor vastgelegd aan calciumionen en wordt hij hierdoor onopneembaar voor het gewas. Bij een te lage pH wordt fosfor gebonden aan ijzer- en aluminiumionen. Ook bij te lage bodemtemperaturen kunnen bepaalde planten (tomaten, maïs) fosfor moeilijker opnemen.

Bij de bemestingsadviezen van de Bodemkundige Dienst is een rijke bodem of een lage pH nooit het einddoel. Daarom hanteert de Bodemkundige Dienst streefzones voor elk voedingselement, voor de zuurtegraad en voor het organische-stofgehalte. Naast de streefzone is ook het evenwicht tussen de voedingselementen een belangrijke factor. Zoals op de webinar aangetoond en zoals beschikbaar in de verschillende bodemvruchtbaarheidsoverzichten die de Bodemkundige Dienst reeds heeft gepubliceerd over de tuinen, stellen we vast dat de meeste tuinen, ook siertuinen, reeds overbemest zijn en overbekalkt. Zij krijgen dan ook de beoordeling voor de betreffende voedingselementen of pH: tamelijk hoog, hoog of zelfs zeer hoog. Het bemestingsadvies en bekalkingsadvies zal dan overeenkomstig laag tot zelfs nul zijn.

Als het nodig is volgens het advies om een gazon te bemesten of het organische-stofgehalte te verhogen kan compost toegediend worden. Compost wordt bij voorkeur in het najaar toegediend. Hierbij wordt de compost best afgezeefd zodat vooral de fijnere fracties over het gazon worden uitgestrooid (topdressing). Hou er rekening mee dat compost naast organische stof ook voedingselementen zoals P, K bevat.

De gemiddelde pH van compost is 8. De buffer aan calcium, magnesium en natrium is bij GFT-compost bijna het dubbele dan bij groencompost. GFT -ompost zal bijgevolg de pH van de bodem sneller doen stijgen dan wanneer je een analoge dosis groencompost gebruikt. Indien je een leem- of kleibodem hebt met een pH-KCl van 7, dan is er nog ruimte om de pH lichtjes te laten toenemen in de moestuin. Indien je een zandige textuur hebt is gebruik van pH-verhogende bodemverbeterende middelen niet op zijn plaats indien de pH-KCl reeds te hoog is. De streefzone voor de pH-KCl in moestuinen op zandgrond is 5.2-5.6 bij een normaal koolstofgehalte. Voor zandleemgrond is de streefzone voor de pH-KCl in moestuinen 6.2-6.6 bij een normaal koolstofgehalte.

Voor bloemenweides formuleert de Bodemkundige Dienst van België een bemestings- en bekalkingsadvies dat overeenkomt met dat voor kalkverdragende planten. Dit advies schrijft o.a. ook lagere N- en K-dosissen voor dan dat voor “normale” gazons, zodat soortenrijkere weiden kunnen bekomen worden.

De adviezen van de Bodemkundige Dienst zijn steeds afgestemd op wat de bodemanalyse uitwijst en welk gewas er zal komen. Zie ook het antwoord op de vraag m.b.t. meer ecologische en biodiverse tuinen.

U kan, wanneer bemesting nodig is, gebruik maken van zuurwerkende meststoffen (zie hieronder) en tuinturf. Het effect van deze toepassing op de pH hangt voor een groot deel af van de buffer van de bodem. Bij een kalkrijke bodem kan het vele jaren duren vooraleer de pH daalt bij gebruik van zuurwerkende meststoffen en turf. Daarnaast is het afwachten, op langere termijn zal de pH op natuurlijke wijze dalen.

Klik hier voor een voorbeeld

Wanneer de bouwvoor en ondergrond vruchtbaar zijn kan er best gewerkt worden met onderstammen die de groeikracht van de stok die erop geënt wordt wat temperen. Een vruchtbare bodem in combinatie met een groeikrachtige onderstam zal zorgen voor een snelle en krachtige vegetatieve groei, wat veel snoeiwerk oplevert en nefast kan zijn voor de kwaliteit van de druiven.

De prijs van een druivendoosje bedraagt € 79.00 BTW 21 % en verzendingskosten inclusief. Dit is ook de prijs voor een bodemstaalname met analyse door een staalnemer van de Bodemkundige Dienst van België.

1. Zeer natte bodems zullen zorgen voor vochtigere klimaatcondities in de serre. Dit is gunstig voor de ontwikkeling van schimmelziekten op de bladeren en op de druiven. Tevens zal een erg vruchtbare bodem ook weer zorgen voor een sterke vegetatieve groei. Ook veel bladeren zorgen voor een gunstig klimaat voor het ontwikkelen van schimmels. Het snoeien van de druivelaars en de hoeveelheid bladeren beperken is hierbij belangrijk.
2. Serrebodems met een hoog zoutgehalte moeten gespoeld worden in de winterperiode om de zouten te verwijderen. Vaak zijn zeer grote hoeveelheden water (of sneeuw) nodig om die uitspoeling te realiseren. Daardoor is de bodem gedurende lange tijd nat en is het risico op aantasing van de wortelstof reëel.

De samenstelling en de activiteit van het bodemleven wordt inderdaad beïnvloed door de pH van de bodem. In eerder zure bodems (pH < 5,5) overheersen schimmels, in neutrale en basische bodems zijn bacteriën dominant. Bodemorganismen als regenwormen en duizendpoten hebben een neutrale of basische leefomgeving nodig, terwijl mijten en springstaarten ook goed kunnen overleven in zure gronden. Het gebruik van zuurwerkende meststoffen is aangewezen wanneer de pH-KCl van de bodem te hoog is.

Dit is vooral het geval bij bitumen dakbedekking.

Bitumen is immers een mengsel van verschillende koolwaterstoffen die voorkomen in ruwe aardolie. Na fractionele destillatie kan het mengsel gescheiden worden van de andere bestanddelen van aardolie zoals nafta, benzine of diesel en blijft het als zwaarste bestanddeel achter.

EPDM is de afkorting van "Ethyleen-Propyleen-Dieen-Monomeer" en is een groep van synthetische rubbers. EPDM is goed bestand tegen vele basen, zuren (waaronder vetzuren) en zouten en is ook goed bestand tegen weersinvloeden (waaronder ozon en uv-straling).

Permacultuur is een manier van doen, het focust op het creëren van een duurzaam, zelfregulerend systeem en een duurzame menselijke omgeving. Dus ook op je balkon of op een klein gedeelte van je tuin kan je een systeem (vb. een kruidenspiraal) creëren waar alle onderdelen, jijzelf incluis, synergetisch samenwerken. In het kader van functioneel ontwerp is de algemene regel wel zo dat hoe groter de oppervlakte, hoe groter de diversiteit aan planten en functies die je gaat kunnen implementeren. Zo zal je bij een voedselbos in een kleine tuin weinig tot geen hoge kruinbomen kunnen plaatsen, omdat deze teveel licht en ruimte wegnemen voor een bosrandproductiesysteem (=voedselbos), en zal je bijvoorbeeld maximaal moeten inzetten op laagstam (fruit)bomen, struiken, bodembedekkers, klimmers etc. Want een voedselbos bevat idealiter minstens 4 verschillende gelaagdheden.

Hartelijk dank voor deze fijne en deugddoende feedback in verband met onze webinar. Iedereen op de Bodemkundige Dienst van België, van staalnemer, over analist, adviseur tot onderzoeker hebben hier heel hard aan gewerkt. Elkeen heeft er zijn/haar ziel in gelegd om alle data te delen met de tuinliefhebbers en anderen….